آزمایش هیستروسالپنگوگرافی HCG یا عکس رنگی رحم چیست؟
برای بررسی علت تأخیر باروری باید سلامت اندام های تولیدمثل مورد ارزیابی قرار بگیرند.یکی از روشهای تشخیصی که معمولاً برای بررسی رحم و لوله های رحمی همراه با سایر آزمایشها در ویزیت اولیه بیمار درخواست میشود آزمونی به نام هیستروسالپنگوگرافی یا همان عکس رنگی رحم است.
با این تست پزشک از وضعیت داخلی رحم ولوله های رحمی مطلع میشود و با توجه به نتایج حاصل از تست درمورد نحوه درمان تصمیم میگیرد. هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم روشی است که با استفاده از مواد کنتراست جهت بررسی رحم ولوله های رحمی انجام میگیرد.
-این آزمون فقط داخل رحم و لوله های فالوپ را نشان میدهد پس ناهنجاریهای تخمدانی-دیواره های رحم و ساختارهای دیگر لگنی ممکن است با سونوگرافی یا ام ار ای نشان داده شود.
-فقط درمورد تشخیص باز یا بسته بودن لوله ها کاربرد دارد.یک لوله بسته هیچ کارایی ندارد ولی نمیتوان گفت لوله ای که باز است نیز دارای چه عملکردی میباشد.باز بودن لوله نشان بر عملکرد خوب و درست آنها نیست.
-آزمایش هیستروسالپنگوگرافی (HCG) هیچ اطلاعاتی درمورد اینکه چرا لوله ها بسته شده اند در اختیار پزشک قرار نمیدهد با این وجود دربرخی موارد میتوان علائم دیگر مثل وجود توده های مشخص و سل در ناحیه شکم را در حین لاپاراسکوپی مشاهده کرد.
-آزمایش هیستروسالپنگوگرافی (HCG) اطلاعات زیادی را درباره ساختار خارجی لوله ها و وجود چسبندگی های دور لوله در اختیار پزشک قرار نمیدهد.درمواقعی که ماده خارج شده از لوله بصورت توده های کوچک تجمع پیدا میکند بایستی به وجود چسبندگی در اطراف لوله ها مشکوک شد ولی نمیتوان آنرا تایید کرد.
–مشکلات ناباروری ممکن است از عللی باشد که قابل ارزیابی با هیستروسالپنکوگرافی نباشند ، مانند : تعدا کم اسپرم و یا اسپرمهای غیر طبیعی یا ناتوانائی های یک تخمک بارورشده در کاشته شدن در داخل رحم .
-قابل ذکر است که انجام آزمون هیستروسالپنگوگرافی معمولا 30 دقیقه به طول می انجامد.
علل آزمایش هیستروسالپنگوگرافی HCG یا عکس رنگی رحم:
این آزمون در ارزیابی علل ناباروری بسیار مهم است زیرا درصورت انسداد لوله های رحمی شانس حاملگی بشدت کاهش می یابد. حدود 50 تا 25 % ازعلل ناباروری زنان را اختلالات لوله ای به خود اختصاص می دهد.
وقتی که رحم و لوله های رحمی با مواد حاجب پر میشوند رادیولوژیست کاملاً قادر به رویت و ارزیابی وضعیت آناتومیک و عملکرد رحم خواهد شد.
هیستروسالپنگوگرافی روشی ارزان قیمت-قابل اعتماد -ساده-در دسترس-و کم خطر است و براحتی برای بیمار قابل تحمل میباشد.عمده ترین علت چسبندگی لوله ها عفونت داخل لگن است.(قاعدگی منظم و یا خونریزی های شدید یا خفیف بسته بودن یا نبودن لوله ها را تایید یا رد نمی کند.)شایع ترین علت حاملگی خارج رحم ( EP ) هم عفونت داخل لگنی است. در 7 – % 5 % موارد HSG باعث عفونت های لگنی می شود.
-ارزیابی روتین ناباروری
-ناهنجاری های مادرزادی رحم(شامل:توده های رحمی و فیبروئید های رحمی -سرویکس نارسا و چسبندگی های داخل رحمی)
-سقط های مکرر جنین
-خونریزیهای غیر طبیعی و مشکوک
-رویت اثرات ناشی از جراحی های لوله ای که شامل موارد زیر است:
1 .انسداد لوله های فالوپ ناشی از زخم و عفونت
2 .بستن لوله های رحمی
3 .بسته شدن لوله های فالوپ ناشی از روش های عقیم سازی
4 .دوباره باز کردن لوله های فالوپ بدنبال روش عقیم سازی
اثرات درمانی آزمایش هیستروسالپنگوگرافی (HCG)
این روش آناتومی رحم و لوله های رحمی را نشان میدهد و علاوه بر کاربرد تشخیصی اثرات درمانی نیز دارد.
40 % تا 30 % موارد ناباروری پس از بطوریکه گزارش شده است در تزریق ماده حاجب و ورود کاتتر بداخل لوله ها و در نتیجه آن باز ماه بعد حاملگی رخ میدهد و این یکی از مهمترین 6 شدن لوله ها تا مزایا و اثرات درمانی هیستروسالپنگوگرافی است. یک مطالعه راندمایز کنترل ترایال که ماده کنتراست روغنی و آب را درهیستروسالپنگوگرافی در بیماران نابارور باهم مقایسه میکند میزان حاملگی با محلول روغنی 33 % و با محلول آبی 17 % در طول 9 ماه سیکل تخمک گذاری پس از هیستروسالپنگوگرافی است
زمان انجام آزمایش هیستروسالپنگوگرافی (HCG)
خانم ها باید همیشه احتمال هرگونه بارداریشان را به پزشک متخصص یا تکنولوژیست اطلاع دهند.بنابراین برای اطمینان از عدم بارداری فرد بهترین زمان انجام هیستروسالپنگوگرافی پس از اتمام خونریزی یعنی تقریبا 2 تا 6 روز پس ازشروع قاعدگی و روزهای قبل از تخمک گذاری است لذا زمان مناسب فاصله روزهای 6 تا 10 سیکل قاعدگی توصیه شده است. درضمن دیلاتاسون ساختمانهای وریدی اطراف رحم در دوران قاعدگی احتمال اینتراوازیشن ماده حاجب را بیشتر میکند.
عوارض آزمایش هیستروسالپنگوگرافی (HCG)
-دردهای خفیف و گذرا
-خونریزی و لکه بینی های موقتی
-واکنش های وازووگال(تهوع و گیجی مثالی از این واکنش هاست)
-عفونت لگنی (بعضی از پزشکان قبل و بعد از آزمون یک آنتی بیوتیک تجویز می کنند بعلت اینکه تقریبا احتمال 1 تا 3 ( % 5 %)عفونت لگنی پس از انجام آزمون وجود دارد و استفاده از آنتی بیوتیک نوعی پیشگیری از عفونت احتمالی است.) درواقع مهمترین عارضه انتقال عفونت از رحم به لگن است
-سوراخ شدن رحم
-اینتراوازیشن عروق و غدد لنفاوی به ماده حاجب
-عوارض مربوط به دریافت اشعه ایکس(اصولاً هر آزمون رادیولوژی همواره یک خطر جزئی ابتلا به ناهنجاری های ژنتیکی دارد)
– شایان ذکر است که تشعشع موثر دریافتی آزمون هیستروسالپنگوگرافی حدوداً 1میلی سیورت است که برابر با همان مقدار تشعشعی است که یک شخص معمولی در حدود 4 ماه از طرق معمولی و مختلف دریافت میکند.
-درصورت بروز تب و لرز و خونریزی های مداوم و بسیار شدید و افزایش شدت درد بصورت غیرطبیعی مراجعه به پزشک متخصص الزامی است.
تعداد تصاویر آزمایش هیستروسالپنگوگرافی (HCG):
-اولین تصویر در اوایل پرشدگی رحم و جهت بررسی نقص پرشدگی تهیه میشود که البته بهترین زمان ارزیابی شکل رحم در حالت پرشدگی رحم است.
-تصویر دوم در زمان اتساع بیشتر رحم صورت میگیرد یعنی زمانیکه لوله ها پرازماده حاجب شده و اسپیلاز داخل پریتوئن قابل تشخیص است.
-تصویر سوم جهت بررسی لوله ها میباشد.(بهترین زمان برای بررسی انسداد یا عدم انسداد لوله ها).
-حدودا 30 دقیقه پس از خارج کردن اسپوکولوم از سرویکس تصویر چهارم تهیه میشود .این تصویر آخر جهت بررسی چسبندگی فضای پریتوئن است.
در برخی موارد اگر با ناهنجاری مشخصی برخورد کردیم از بیمار میخواهیم حدوداً 30 دقیقه استراحت کند سپس از وی تصاویر تأخیری تهیه کنیم.این تصاویر تأخیری ممکن است سرنخ هایی در جهت وضعیت پزشکی بیمار ارائه دهد که تصاویر اولیه گرفته شده با ماده حاجب توانایی نمایش این موارد را نداشته باشد. معمولا یک تصویر دیگر جهت بررسی و اطمینان از وجود یا عدم وجود اسکار در اطراف تخمدانها روز پس از آزمون گرفته میشود.
نکات بیشتر آزمایش هیستروسالپنگوگرافی (HCG):
HSG وضعیت حفر هی رحم (چسبندگی،شکل و وجود یا عدم وجود توده) و لول ههای رحمی و بطور کلی درون رحم را بررسی میکند و هی چگونه اطلاعاتی از بیرون رحم به ما نمی دهد.
برای مشاهده و بررسی اطلاعات بیرون رحم، MRI و سونوگرافی م یتوانند کمک کننده باشند.
هر خانم بطور نرمال در هر ماه یک فولیکول آزاد میکند.
مجموعاً در هر خانم 400 – 300 فولیکول وجود دارد، پس تعداد آنها در هر تخمدان محدود است.
فولیکو لها تا زمانی که شروع به رشد نکرد هاند قابل مشاهده نیستند
در هر تخمدان معمولاً یک فولیکول به نام Graaf Folicole بالغ م یشود که قطر آن حدود 15-25 mm است.
از روز اولِ تولید،فولیکول شروع به رشد م یکند. در روز چهاردهم تحت تأثیر افزایش مقدار هورمون LH ، یک فولیکول از تخمدان آزاد میشود.
فولیکول(تخمک)آزا دشده هیچ گونه حرکتی ندارد.
اسپرمِ وار دشده حرکت کرده و با رسیدن به تخمک لقاح انجام داده و ایجاد رویان م یکند.
اولین اسپرمی که به تخمک م یرسد اجاز هی باروری را به سایر اسپرم ها نمی دهد.
رویانِ ایجا دشده حرکت م یکند و در حفر هی شکم جایگذاری م یشود.
40% مرگ و میر خان مها به دلیل حاملگی خارج رحم (EP ) است.
در HSG آنقدر ماد هی حاجب تزریق م یکنیم تا ماده ب ه درون حفر هی صفاق نشت ( Spill ) کند.
در سونوگرافی لوله های رحمی را نم یبینیم مگر اینکه عفونت داشته باشند.
در HSG هم تنها ماد هی حاجبِ رد شده از لوله های رحمی را میبینیم.
HSG در 40 – % 30 % موارد کاربرد درمانی دارد.
میوم ( Myoma ) یا فیبروم ( Fibroid ) های رحمی به 4 شکل دیده میشوند:
1 . Intramural : داخل عضله؛ در HSG دیده نم یشود.
2 . Submucosal : از دیواره خارج شده و به داخل رحم برجسته شده است؛ در HSG به صورت نقص پرشدگی در دیوار ه ی رحم دیده میشود.
3 . Subserosal : زیر لایه ی بیرونی رحم.
4 . Pedunculated : دارای پایه ی کوچکِ وصل شده به رحم که میتواند داخل و یا خارج از حفر هی رحم باشد.
✍️ سایت نوزاد طب
منابع این بخش کاملا بر اساس مستندات علمی،تهیه و تنظیم شده است.
حق نشر با ذکر منبع بلامانع می باشد.
You could definitely see your expertise in the work you write. The arena hopes for even more passionate writers such as you who aren’t afraid to mention how they believe. Always go after your heart.