زردی نوزاد چیست و پاسخ همه سوالات در مورد زردی نوزاد
رنگ زرد شیر مادر بخصوص در روزهای اول به هیچ عنوان باعث زردی نوزاد نمی شود برعکس شیر دهی مکرر در چند روز اول تولد سبب کاهش زردی نیز می شود.لذا شیر مادر در روزهای اول تولد نباید قطع شود. در موارد نادری که زردی نوزاد بیشتر از ۲ هفته طول کشیده و مقدار آن نزدیک مرز تعویض خون باشد می توان به صلاحدید پزشک مربوطه شیر مادر فقط به مدت ۴۸-۲۴ ساعت قطع و شیر خشک داده شود و مجدداً پس از ۲-۱ روز شیر خشک قطع و حتماً فقط شیر مادر داده شود.
دادن آب قند به نوزاد ، یک اشتباهی که گاهی پزشکان میکنند این است که به مادران توصیه میکنند به نوزادشان آب قند یا سرم قندی بدهند. این کار بسیار مضر است و آب قند میتواند سبب بالا بردن میزان زردی شود. دادن هرچیز غیر از شیر مادر به نوزاد هیچ کمکی به رفع زردی نکرده و حتی میتواند مضر باشد. هر چه نوزاد شیر بیشتری بخورد زردی او سریعتر برطرف میشود.
«خانم! نوزادتان زردی دارد و برای درمان باید چند روزی در بیمارستان بستری باشد.»
شنیدن این جمله از زبان متخصص اطفال برای مادری که با هزار امید و آرزو نوزادش را بهدنیا آورده، دلهرهآور است و اولین چیزی که در ذهن او نقش میبندد این است که آیا زردی جان و سلامت نوزادش را تهدید میکند و برای درمانش چه اقدامی باید انجام دهد؟
اینها شاید سوالات مادرانی باشد که در آینده قصد بارداری دارند یا قرار است به زودی زایمان کنند. دکتر علیاصغر متقی، متخصص اطفال و دکتر قدیر محمدی متخصص طب سنتی درخصوص علل بروز زردی در نوزادان و همچنین باورهای عمومی که در این زمینه وجود دارد، پاسخ میدهد.
علت زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد از تخریب بخشی از گلبولهای قرمز در نوزاد بهوجود میآیدو ضایعات باقیمانده از گلبولهای قرمز به بیلیروبین که عامل ایجاد کننده زردی در نوزاد بهشمار میرود، تبدیل میشود. زردی به دو شکل در نوزاد مشاهده میشود:
زردی محلول در آب: در این نوع زردی همانطورکه از نامش پیداست، بیلیروبین محلول در آب است و چون محلول است، کبد آن را از طریق ادرار کردن دفع میکند.
زردی غیرمحلول در آب: در نوع دوم زردی، بیلیروبین محلول در آب نیست و از راه ادرار کردن دفع نمیشود و در بدن باقی میماند، در صورتیکه درمان آغاز نشود و میزان بیلیروبین بیش از حد شود، در مغز نوزاد رسوب کرده و عقبماندگی ذهنی نوزاد را همراه دارد.
به دستش نگاه کنیم یا چشمش؟
زردی اولین اثرش را روی چشمها میگذارد و سفیدی چشمها بهزردی میگراید. پس از چشمها روی گونهها، سپس صورت خودش را نشان میدهد. با بالا رفتن درجه بیلیروبین در بدن، زردی در سینه، پشت و شکم نوزاد بروز میکند. پس از آن انتظار این است که دستها و پاها درگیر زردی شوند. اما چون میزان گردش خون در این قسمتها کمتر است، احتمال بروز زردی در آنها هم کمتر است.
خودتان میتوانید زردی نوزاد را تشخیص دهید؟
زردی نوزاد را نمیتوان از روی چشم تشخیص داد. اما تشخیص چشمی قابل اعتماد نیست و بهترین راه تشخیص زردی آزمایش خون و اندازهگیری میزان بیلیروبین نوزاد است.
آیا همه نوزادان زردی دارند؟
تقریبا بچهای نیست که با زردی بهدنیا بیاید. چون تا زمان تولد نوزاد جفت کار کبد را انجام میدهد و زردی را دفع میکند. بیشتر بچهها یکی، دو روز پس از تولد زردی خود را نشان میدهند. پس از سه، چهار روز میزان زردی بالا میرود و در روز هفتم یا هشتم تولد درجه زردی به اوج خود میرسد.
دخترها یا پسرها بیشتر در خطر زردی نوزاد هستند ؟
به جز در مواردی چون بیماری فاویسم که در پسران بیش از دختران است و با زردی همراه بوده و سبب لیز شدن گلبولهای قرمز میشود، دختر و پسر از نظر میزان ابتلا به زردی و خطر احتمالی هیچ تفاوتی با هم ندارند. همانطور که گفته شد نارسی، وزن کم بچه و مشکلات تنفسی نوزاد در بروز زردی نقش دارند.
چه زمانی زردی نوزاد خطرناک است؟
حد خطرناک بودن زردی در نوزاد بستگی به سن، وزن، نارس یا بهموقع دنیا آمدن او دارد. بهطور مثال اگر نوزادی با وزن سه و نیم یا چهار کیلوگرم و پس از ۹ ماه به دنیا آمده باشد و میزان بیلیروبینش هم ۱۲ باشد، این میزان بیلیروبین برای این نوزاد سالم، طبیعی است و مشکلی ایجاد نمیکند و بیلیروبین ایجاد شده نیز از طریق کبد دفع میشود. حالا اگر نوزادی با وزن دو کیلوگرم بهدنیا بیاید و درواقع نارس باشد، درصورتی که میزان بیلیروبین او ۱۲، ۱۳و ۱۴ باشد برای این بچه خطرناک است و باید تحت درمان قرار بگیرد. این درحالی است که همین میزان بیلیروبین همانطور که گفته شد برای کودک سالمی که با وزن طبیعی و پس از دوره کامل بارداری بهدنیا آمده است، مشکلی ایجاد نمیکند.
حالا اگر میزان بیلیروبین نوزاد بین ۱۷ تا ۲۰ باشد، این از نظر ما خطرناک است، چون احتمال رسوب در مغز وجود دارد و با رسوب بیلیروبین، نوزاد دچار عقبماندگی ذهنی میشود. نوزادانی که بیلیروبین بالایی دارند، باید زیرنظر متخصص باشند و زودبهزود مورد بررسی قرار بگیرند. البته احتمال اینکه زردی نوزاد بالای عدد ۲۰ شود بسیار کم است و از هر ۱۰۰ بچهای که بهدنیا میآید، تنها ممکن است چهار یا پنج کودک با بیلیروبین بالای۲۰ درگیر شوند.
تعویض خون(Exchange):
نوزادی بالای ۲۰۰۰ گرم با بیلی روبین غیر مستقیم ۲۰mg/dl تعویض خون(Exchange) می شوند،نوزادان بدون علامتی که به یرقان فیزیولوژیک و یرقان شیر مادر مبتلا هستند، تا هنگامی که میزان بیلی روبین خونشان به بالای ۲۵mg/dl نرسیده است، احتیاج به تعویض خون ندارند. برای نوزادان دیگر میزان بیلی روبین برای تعویض خون را می توان معادل ۱۰ درصد وزن تولد به گرم در نظر گرفت، پس یک نوزاد ۱۵۰۰ گرمی با ۱۵mg/dl بیلی روبین Exchange می شود. نوزادان زیر ۱۰۰۰ گرم معمولاً تا بیلی روبین شان به۱۰mg/dl نرسد نیازی به تعویض خون ندارند.
ادرار و مدفوع در زردی چه رنگی میگیرد؟
مدفوع و ادرار بچههای مبتلا به زردی با بچههای دیگر هیچ فرقی ندارد و نمیتوان تشخیص از روی ادرار یا مدفوع را ملاک قرار داد، آزمایش خون بهترین راه است.
تغذیه مادر زردی نوزاد میآورد؟
تغذیه مادر نقشی در این زمینه ندارد مگر اینکه نوزاد و مادر از نظر گروه خونی با هم ناسازگاری داشته باشند که در این صورت باید منتظر وقوع زردی در نوزاد بود.
دستگاه فتوتراپی استفاده کنیم؟
اشعه یو. وی یا ماوراء بنفشی که از مهتابی ساطع میشود، بیلیروبینهای رسوب کرده را شکسته و به قطعات ریز تبدیل میکند. پس از اینکه بیلیروبینها به قطعات کوچکتر تبدیل شدند، از راه ادرار دفع میشوند. استفاده از مهتابی تقریبا راهی است که به کاهش طول مدت بستری شدن نوزاد در بیمارستان کمک میکند.
باردارها میوه زرد نخورند؟
مصرف میوههای زرد در دوران بارداری و شیردهی سبب زردی نوزاد نمیشود. اما ما نوعی زردی خاص را در سنین بالاتر در بچهها مشاهده میکنیم. گاهی اوقات والدین کودکان سه یا پنج، شش سالهای را برای درمان میآورند که از مشکل زردی رنج میبرند که بر اثر خوردن میوههای رنگی همچون نارنگی یا هویج در آنها ایجاد شده است.
علت بروز این زردی هم مصرف بیش از حد این خوراکیهاست که باعث میشوند رنگدانههایشان روی پوست باقی بماند و پوست را به رنگ زرد دربیاورد. این بچهها یک تفاوت اساسی با نوزادان مبتلا به زردی دارند. سفیدی چشم بچههایی که با خوردن خوراکیهای رنگی مبتلا به زردی شدهاند، به رنگ سفید است اما سفیدی چشم نوزادان مبتلا به زردی، زرد رنگ است.
مادران شیرده در زردی نوزاد چه بخورند؟
ابتلا به زردی به نوع تغذیه مادر بستگی دارد. تغذیهای که نوزاد پس از تولد قرار است داشته باشد، با تغذیهای که میخواهد با شیر مادرش داشته باشد فرق میکند. غذایی که مادر از آن استفاده میکند، بهطور مستقیم در شیر او ترشح میشود و نوزاد از شیری که حاوی انواع و اقسام مواد است، استفاده میکند. هرچه مادر غذای دیر هضمتر همچون کلهپاچه یا موادی همچون بادنجان استفاده کند، باعث بروز زردی بیشتر در نوزاد میشود.
افرادی هستند که پس از زایمان به اینکه قوت ازدست رفته بدنشان را بهدست بیاورند، از چنین غذاهای دیرهضمی استفاده میکنند. از سوی دیگر اگر طحال بدن، هضم مواد را بهطور ناقص انجام دهد، طبعا روی کیفیت شیری که مادر قرار است به نوزادش بدهد، تاثیر خواهد گذاشت. حالا اگر از مواد دیرهضم در این دوران کمتر استفاده کند، طبعا میزان بروز زردی نیز کمتر خواهد بود.
محققان در مورد زردی نوزاد چه میگویند؟
بررسیها نشان میدهد حدود ۶۰ درصد از نوزادان رسیده و ۸۰ درصد از نوزدان نارس دچار درصدی از زردی هستند. متخصصان معتقدند زردی که بهراحتی قابل درمان شدن است در صورتی که به موقع درمان نشود میتواند مشکلات مغزی جدیای را برای نوزادان ایجاد کند.
ایسنا نوشته است محققان برخی از تجویزهای مادربزرگها برای برطرف کردن این مشکل را تایید میکنند. یکی از این تجویزها، شیر خشت است. از نظر پژوهشگران میتوان با کمک فرآوردههای استاندارد شیرخشت نوزادان مبتلا به زردی را درمان کرد. ایرنا هم چندی پیش گزارش داد که مطالعه بالینی پژوهشگران ایرانی روی ۲۰۰نوزاد مبتلا به زردی در یکی از بیمارستانهای شهر تهران نشان داد استفاده از قطره خوراکی عصاره گیاه دارویی شیر خشت همراه نوردرمانی تا حد زیادی در درمان این نوزادان موثر است.
ادعاهای عجیب محققان تمامی ندارد. یک تیم آمریکایی ادعا میکند که برنامهای قابل نصب روی گوشیهای تلفن همراه را ساخته است که کار تشخیص بیماری زردی نوزاد را برای پزشکان و والدین راحتتر میکند. محققان دانشگاه واشنگتن میگویند اگر برنامه «BiliCam» روی گوشی همراه نصب شود و سپس کارتی به اندازه کارت عابر بانک که روی آ ن رنگهای مختلف چاپ شده است، روی بدن نوزاد قرار بگیرد و با گوشی از بدن و کارت عکس گرفته شود، میزان ابتلای نوزاد به زردی مشخص میشود. به گفته این پژوهشگران نرمافزاری که روی تلفن همراه نصب شده، این اطلاعات را به یک پایگاه داده ارسال میکند و در چند دقیقه وجود زردی در نوزاد را تشخیص میدهد.
این مقاله میتواند مفید باشد:
این مقاله می تواند مفید باشد:
مقاله جامع در مورد زردی نوزاد،دستگاه فتوتراپی و راه های درمان
منابع این بخش کاملا بر اساس مستندات علمی،تهیه و تنظیم شده است.
حق نشر با ذکر منبع بلامانع می باشد.
۳ دیدگاه